Yavaş Bilgisayarınızı Yazılım Temizliğiyle Hızlandırın

Aldıktan birkaç yıl sonra bilgisayarınızın artık eski performansını göstermediğini, daha çok ısınıp daha yavaş çalıştığını, belki de arada sırada durup dururken kapandığını gözlemliyorsanız, sorun bilgisayarınızın yazılım konfigürasyonundan kaynaklanıyor olabilir. Zaman içinde bilgisayarınıza yüklediğiniz programlar, ya da sizin isteğiniz dışında bilgisayarınıza yerleşen zararlı ya da yararsız uygulamalar yavaşlamanın temel nedeni olabilir. Fakat bilgisayarınızı temizlemek için kullanacağınız yazılımlar da her zaman güvenilir olmuyorlar. Bu yazıda, güvenilir araçlar kullanarak bilgisayarınızı hafifletmenin yollarını inceleyeceğiz. (Yazı Windows 7 temel alınarak hazırlanmıştır.)

Registry temizleyici programlar

Piyasada ücretsiz ya da para karşılığında edinebiceğiniz çok sayıda "temizleyici" yazılım bulunuyor. Ne yazık ki bu yazılımların büyük kısmı bilgisayarınıza hiçbir fayda sağlamadıkları gibi, kimi zaman ek sorunlara neden oluyorlar. O nedenle ilk yapmanız gereken bu yazılımlardan (MyCleanPC gibi) uzak durmak olmalı. Mutlaka böyle bir programa ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız CCleaner'ın ücretsiz versiyonunu deneyebilirsiniz.

Genel kanının aksine, bilgisayarınızdaki geçici dosyalar, tarayıcınızın tarihçesi ya da çerezleri bilgisayarınızı yavaşlatmazlar. Registry de çoğu zaman sorunların esas kaynağı değildir.

Virüsler ve zararlı yazılımlar

Bilgisayarınızın yavaşlığının nedeni virüsler ve zararlı yazılımlar (trojan, spyware, malware, adware, vs.) olabilir. Eğer halihazırda kurulu olan bir anti-virüs yazılımınız (Norton, McAfee, Eset, vb.) yoksa, Microsoft'un ücretsiz olarak sağladığı Microsoft Seciruty Essentials programını kurabilirsiniz (yükte hafif bir programdır). Bu yazılımlardan birini kullanarak bilgisayarınızı zararlı yazılımlardan temizleyin. Bilgisayarınızda sürekli olarak bir anti-virüs yazılımının kurulu bulunması, onu gelecekteki virüs saldırılarına karşı da koruyacaktır.

Araç çubuklarından ve sürekli reklam yapan yazılımlardan kurtulmak istiyorsanız, önerim AdwCleaner.

Kullanılmayan programlar

Bilgisayarınıza kurulu bulunan programların değişik kaynakları vardır:

1. İşletim sistemi tarafından kurulan ve bilgisayarınızın düzgün çalışması için gerekli yazılımlar
2. Bilgisayarınızı aldığınız firma tarafından kurulan, çoğu zaman hiçbir yararı olmayan programlar
3. Gerekli bir programı kurarken ona ek olarak kendiliğinden kurulan ama yararsız ya da zararlı olan programlar (Ask Toolbar, Babylon Toolbar, Yahoo Toolbar gibi çubuk ve arama programları).
4. Sizin kurduğunu programlar

Bilgisayarınıza bir şekilde yüklenmiş olan bu programlar, kullanmıyor olsanız bile yük oluştururlar. Son 3 kategoriye giren programlardan kullanmadıklarınızı bilgisayarınızdan kaldırmanız bu yükü hafifletecektir. Adında "Toolbar" ya da "Araç Çubuğu" geçen programlar ve bilgisayar üreticisinin adını taşıyan programlar (Acer Updater, Vaio Marketing Tools, Packard Bell Power Manager, vs.) bu kategoriye girerler. Bunların yanısıra ek kendi kurduğunuz ama artık kullanmadığınız programları da silmekten çekinmeyin. Yine ihtiyaç duyduğunuzda tekrar kurabilirsiniz.

Otomatik başlatılan programlar

Bilgisayarınız ilk açıldığında, Windows bazı programları otomatik olarak çalıştırır. Bunların bazıları (virüs koruması, ses kartı konfigürasyonu, vs.) gerekli ve yararlı programlardır. Bazıları ise gereksizdir. Bu programlar hem bilgisayarınızın daha uzun sürede açılmasına hem de sürekli arka planda çalıştıklarından yavaşlamasına neden olurlar. Bilgisayarınızın açılırken hangi programları başlatacağını seçerek yükünü hafifletebilirsiniz.

Otomatik olarak başlatılan programları düzenlemek için System Configuration aracını kullanabilirsiniz. Başlat butonuna basıp arama kutusuna "msconfig" yazdığınızda karşınıza çıkan programı (msconfig.exe) çalıştırın. Açılan pencerede "Startup" sekmesine tıklayın. Burada bilgisayarınız açıldığında otomatik olarak çalıştırılan programların listesini göreceksiniz. Buradaki gereksiz programların önündeki seçimleri kaldırarak açılışta başlatılmalarını engelleyebilirsiniz.

Disk Cleanup

Disk Cleanup, Windows 7 ile birlikte gelen ve esas amacı kullanılmayan dosyaları silerek diskte yer açmak olan yararlı bir araçtır. Başlat'a basıp arama kutusuna "Disk Cleanup" yazarak programı çalıştırabilirsiniz. Programın arayüzü oldukça basittir.



İlk açılan pencerede hangi diski temizlemek istediğinizi seçin. "OK" tuşuna bastığınızda program seçtiğiniz diski taramaya başlayacaktır.



Tarama işlemi bittiğinde açılan ekranda hangi gereksiz dosyaların bilgisayarınızdan ne kadar yer tuttuğu bilgisini göreceksiniz. İstediğiniz dosyaları, yanlarındaki kutuyu seçip "OK" tuşuna basarak temizleyebilirsiniz.



Bu işlemi, sisteminizdeki bütün diskler için tekrarlayın.

Defragmantasyon

Büyük dosyalar üzerinde çalıştığınızda diskiniz bölümlenmeye (fragmente olmaya) başlar. Bölümlenme, sabit diskinize erişimlerin daha çok zaman almasına neden olur. Bu, bilgisayarınız kullanıldıkça doğal olarak ortaya çıkan bir sorundur. Windows sisteminizde, bu problemi çözmek için tasarlanmış bir program da mevcuttur: Disk Defragmenter. Başlat butonuna basıp arama kutusuna "Disk Defragmenter" (ya da kısaca "defrag") yazdığınızda bu aracı göreceksiniz. Tek bir işe odaklanmış olan bu programın ara yüzü de oldukça basittir.



Program, bilgisayarınızdaki bütün diskleri ve bölümlenme oranlarını listeler. Bölümlenme oranlarını güncellemek için her bir diski seçip "Analyze disk" butonuna basmalısınız. Bölümlenme oranları yüksek olanları "Defragment disk" butonuna basarak defragmente edebilirsiniz. Bu işlem, diskinizin bölümlenme oranı ne kadar yüksekse o kadar uzun sürecektir. İşlemi bölümlenme oranı %0'ın üzerinde olan bütün diskler üzerinde gerçekleştirin. Dilerseniz, defragmantasyon işleminin bir takvime bağlı olarak otomatik olarak gerçekleşmesini de sağlayabilirsiniz. Bunun için üstteki "Configure schedule" butonuna basarak açılan ekranda işlemin ne sıklıkla yapılmasını istediğinizi seçebilirsiniz.

Aero

Windows 7'nin Aero teması göze hitap eder ama temel temalara göre daha fazla sistem kaynağı kullanır. Bu temanın yerine daha basit bir tema kullanmanız bilgisayarınızı biraz rahatlatabilir. Bilgisayarınızın temasını değiştirmek için masaüstüne sağ tıklayıp açılan bağlam menüsünden "Kişiselleştir"i seçin. Açılan pencerede tema olarak Windows 7 Basic temasını seçtiğinizde temanız değişecektir.

Güncelliğini yitirmiş sürücüler

Bilgisayarınızı aldığınızda geçerli olan sürücüler (özellikle grafik işlemci sürücüsü) yıllar sonra güncelliğini yitirecektir. Donanım üreticileri, zaman içerisinde ortaya çıkan sorunları çözmek için sürücülerin yeni versiyonlarını yayımlayabilirler. Bilgisayarınızın donanımına uygun sürücülerin yeni versiyonlarını kurmak bazı sorunların çözümünde yardımcı olabilir.

Format

Bazen ne kadar uğraşırsanız uğraşın bilgisayarınızdaki yazılım sorunlarını çözemeyebilirsiniz. Belki de işletim sisteminiz için gerekli olan bazı dosyalar zarar görmüştür. Bu durumda işletim sisteminiz optümum hızında çalışamayacaktır. Bu durumda işletim sisteminizi yeniden kurmanız gerekebilir. Çoğu kişi, işletim sistemini yeniden kurmadan önce sabit diski formatlamayı tercih eder. Sorun eğer sabit diskten kaynaklanıyorsa, formatlamak çözüme yardımcı olabilir. Bir başka seçenek de sistem kaynaklarını daha tutumlu kullanan bir işletim sistemi kurmaktır. Belki de bilgisayarınıza Windows 7 yerine Windows XP kurulması gerekiyordur?

GNU/Linux

Bir başka seçenek de bilgisayarınıza Windows yerine yükte hafif bir GNU/Linux dağıtımı kurmak olabilir. Lubuntu, Crunchbang Linux gibi dağıtımlar bilgisayar kaynaklarını kullanırken tutumlu davrandıklarından bilgisayarınızın hızlanmasını sağlayabilirler. Bilgisayarınızı yalnızca internette gezinmek ve dokuman yazmak için kullanıyorsanız, bu konularda bilgili bir arkadaşınızdan sizi GNU/Linux'la tanıştırmasını isteyebilirsiniz.